PhDr. Zdenka Ribarova — odborný profil

Zaměření vědecké činnosti

paleoslovenistika, staroslověnské a církevněslovanské písemnictví se srovnávacím zaměřením, makedonská redakce církevní slovanštiny, dějiny makedonského jazyka; edice památek; paleoslovenistická lexikografie a lexikologie

Redakční činnost

2008–2019: členka redakční rady časopisu Slovo (Záhřeb)

Členství ve vědeckých radách a komisích

2003–2018: předsedkyně Komise pro církevněslovanské slovníky při MKS

2009–2019: zahraniční členka Makedonské akademie věd a umění (Oddělení lingvistiky a literární vědy)

Ocenění

1989: státní cena Goce Delčeva za knihu Radomirovo evangelium (společně se spoluautorkou R. Ugrinovou-Skalovskou)

2012: medaile Blaže Koneského za zvláštní přínos ve výzkumu a rozvoji makedonského jazyka

2015: čestná oborová medaile Josefa Dobrovského za zásluhy ve filologických a filosofických vědách

Stručný vědecký životopis

1962–1967: Filozofická fakulta UK v Praze (čeština – ruština – srbochorvatština),

jazyková specializace na letních školách chorvatštiny (Zagreb – Zadar) a makedonštiny (Skopje-Ohrid)

1969: doktorát (PhDr.) z oblasti srovnávací slovanské jazykovědy se zvláštním zřetelem ke staroslověnštině – UK Praha

– doktorát v r. 1975 nostrifikován Filozofickou fakultou Univerzity v Záhřebě (platnost pro celou bývalou Jugoslávii): v Chorvatsku titul dr.sc., v Makedonii titul D-r (= Ph.D.)

1975–2008: vedoucí vědecká pracovnice (научен советник) Oddělení dějin makedonského jazyka Ústavu makedonského jazyka při Univerzitě sv. Cyrila a Metoděje ve Skopji, RM

2000-2005 vědecká pracovnice Oddělení paleoslovenistiky a byzantologie SLÚ AV ČR (vedlejší pracovní poměr)

2009–2019: SLÚ AV ČR – vědecká pracovnice Oddělení paleoslovenistiky a byzantologie

Bibliografie

Monografie

Pregled češke gramatike s vježbama. Liber Zagreb 1977, 2. izd., Zagreb 1991

Граматика на чешкиот јазик. I дел: Граматика, II дел: Вежби. Скопје 1997 (s D. Rousovou)

Cvičebnice makedonštiny. Brno 1998

Јазикот на македонските црковнословенски текстови. МАНУ Скопје 2005.

Палеославистички студии. Посебни изданија, кн. 63, ИМЈ Скопје 2009.

Češka gramatika s vježbama. Zagreb 2015, (se S. Ribarovou)

Edice

Радомирово евангелие. Стари текстови IV, ИМЈ Скопје 1988 (s R.Ugrinovоu-Skalovskоu)

Knjiga proroka Jone. Slovo 37, 1987, s. 123–159; edice textů: s. 137-157 (= Tisuću i sto godina od smrti Metodijeve. Ćirilometodsko kulturno-književno nasljeđe u Hrvata, Zagreb 1988, s. 123–159)

Vajsova proučavanja prijevoda Malih proroka iz Brevijara Vida Omišljanina, Slovo 44–46, 1994–1996, Zagreb 1996, s. 27–34. Add: Vajs, J.: Staroslověnský překlad Malých proroků. Příspěvek k dějinám staroslov. překladu Písma (edd. Ribarova Z.), Slovo 44–46, 1994–1996, Zagreb 1996, s. 35–42

Григоровичев паримејник I. Текст со критички апарат. МАНУ Скопје 1998 (se Z. Hauptovou)

Ф. В. Мареш: Компаративна фонологија и морфологија на македонскиот јазик. Синхронија и дијахронија. УКИМ Скопје 2008 (hlavní redaktorka)

Григоровичев паримејник II. Лексика. Index verborum, МАНУ Скопје 2014

Slovníky, indexy

Речник на македонските црковнословенски текстови. Пробна свеска. ИМЈ Скопје 1978, XXXVII+48 str.[ред. Р. Угринова-Скаловска] (spoluautorka: str. XVIII–XXXVII; 1–48)

Индекс кон Речникот на македонските библиски ракописи. Македонистика 4, Скопје 1985, 21–460 [ред. В. Десподова, З. Рибарова] (redaktorka, spoluautorka)

Z. Ribarova: Indexy k Staroslověnskému slovníku [red. E. Bláhová], Práce Slovanského ústavu AV ČR, Nová řada, svazek 16, Praha 2003

Речник на црковнословенскиот јазик од македонска редакција. Toм I. Вовед. А–Б, ИМЈ Скопје 2006. (hlavní redaktorka, spoluautorka)

Речник на црковнословенскиот јазик од македонска редакција. Том II. Св. 8–13. vъ–vysъ, ИМЈ Скопје 2008n. (hlavní redaktorka, spoluautorka)

Македонска енциклопедија (25 hesel), MANU Skopje 2009

Rječnik crkvenoslavenskoga jezika hrvatske redakcije. II. díl, seš. 19–22. Zagreb 2011n. (hlavní redaktorka)

Řecko-staroslověnský index / Index verborum graeco-palaeoslovenicus, Tomus I, Praha – Pragae 2014 (spoluautorka)

Rječnik crkvenoslavenskoga jezika hrvatske redakcije II. врѣдьнь – заповѣдница. Glavni urednici: Zoe Hauptová, Zdenka Ribarova, znanstveni urednik Anica Nazor, Zagreb 2015.

Rječnik crkvenoslavenskoga jezika hrvatske redakcije III. заповѣдь – i, 5, e pron., sv. 21–22. Glavna urednica Zdenka Ribarova, Zagreb 2016n.

Споредбен индекс кон речниците обработувани во рамките на Комисиjата за црковнословенски речници при МКС. Том I., а-з. Скопjе 2015 (hl. redaktorka, spoluautorka): http://ical.manu.edu.mk/books/Sporedben%20indeksMANU.pdf

Споредбен индекс кон речниците обработувани во рамките на Комисиjата за црковнословенски речници при МКС. Том II., и-о. Скопjе 2018 (hl. redaktorka, spoluautorka): http://ical.manu.edu.mk/images/pub/Sporedben_indeksMANU-II.pdf

Studie a kapitoly v knihách

Příspěvek k rozboru Ochridských listů. In: Симпозиум 1100-годишнина од смртта на Кирил Солунски 2, МАНУ Скопје 1970, s. 135–148.

Iz proučavanja imperativa u staroslavenskom jeziku (Negativni imperativ u staroslavenskom jeziku u usporedbi sa stanjem u drugim slavenskim jezicima). In: Slovo 22, 1972, s. 52–84.

Кон правописот на носовките во северномакедонските текстови (Мешање на носовките во Радомировото евангелие), In: Македонски јазик 35, 1984, s. 197–204.

Охридските традиции и јазикот на македонската средновековна писменост. In: Климент Охридски. Студии, Скопје 1986, s. 56–77.

Преводната литература со библиска содржина во македонската книжевност. In: Средновековна македонска книжевност, Македонска книга, Скопје 1991, s. 79–131.

Makedonská redakce církevní slovanštiny. In: Slavia 60, 1991, s. 248–263 (=Palaeoslovenica, Praha 1991, s. 24–39).

Местото на Радомировото евангелие меѓу македонските црковнословенски текстови. In: Studia linguistica polono-jugoslavica 6, Сарајево 1991, s. 19–29.

Кирилометодиевската традиција во паримејниот текст од триодите Орбелски и Хлудов. In: Реферати на македонските слависти за XI меѓународен славистички конгрес во Братислава, МАНУ Скопје 1993, s. 91–98.

Основни правописни и фонетски особености на Григоровичевиот паримејник. In: Македонските дијалекти воп Егејска Македонија (23–24 XII 1991), МАНУ Скопје 1994, s. 93–99.

Архаизми и иновации во глаголскиот систем на Григоровичевиот паримејник. In: Светите Климент и Наум Охридски и придонесот на Охридскиот духовен центар за словенската просвета и култура, МАНУ Скопје 1995, s. 121–127.

За Речникот на македонските црковнословенски текстови. In: Предавања на XXX меѓународен семинар за македонски јазик, литература и култура. Охрид, 8–22 август 1997 година, Скопје 1998, s. 57–64.

Јазичните слоеви во Григоровичевиот паримејник. In: XII меѓународен славистички конгрес во Краков. Прилози МАНУ XXII, 1–2, Скопје 1997, s. 133–142.

Лексиката на тропарите во Григоровичевиот паримејник. In: Tematy, Księga jubileuszowa w 70. rocznicę urodzin profesora Leszka Moszyńskiego, Gdańsk 1998, s. 180–186.

Взаимоотношение литературных традиций в переводе толкований на псалтырь. In: Средновековна християнска Европа: Изток и Запад. Ценности, традиции, общуване. Medieval Christian Europe: East and West. Tradition, values, communications, София 2002, s. 175–181.

Источнословенски предлошки на македонските ракописи. In: Македонско-украински културни врски (X–XX век). Охрид 21–23 октомври 2003. МАНУ, Скопје 2004, s. 135–144.

Uz nekoliko kršćanskih termina u makedonskim csl. tekstovima. In: Drugi Hercigonjin zbornik (uredio S. Damjanović), Zagreb 2005, s. 367–372.

Осврт врз Речникот на црковнословенскиот јазик од македонска редакција (По повод завршувањето на првиот том). In: Класика – Балканистика – Палеославистика. Материјали од научниот собир по повод одбележувањето на 85-годишнинатата од раѓањето и 60 години научна работка на академик Петар Хр. Илиевски. МАНУ, 18 и 19 ноември 2005, Скопје 2007, s. 161–168.

Srovnávací index k slovníkům zpracovávaným v rámci Komise pro církevněslovanské slovníky. In: Církevněslovanská lexikografie 2006. SLÚ AV ČR, Praha 2007, s. 85–105.

Slovní zásoba parimejníku v makedonském církevněslovanském slovníku. In: Slovо 56–57, Zagreb 2008, s. 497–506.

Белешки за лексиката на псалтирните стихови во Григоровичевиот паримејник. In: Прилози МАНУ. Одд. за лингв. и лит наука, XXXV–2, Скопје 2010, s. 105–114.

За улогата на Речникот на црковнословенскиот jазик од македонска редакциjа во развоjот на македонска историска лексикографиjа. In: Зборник во чест на проф. д-р. Радмила Угринова-Скаловска по повод деведесетгодишнината од раѓањето. Скопjе 2016, s. 201–210.

Slovník církevněslovanského jazyka makedonské redakce / Речник на црковнословенскиот jазик од македонска редакциjа. In: Slovník jazyka staroslověnského: historie, osobnosti a perspektivy. Praha 2016, s. 157–174.

Srovnávací index k slovníkům zpracovávaným v rámci Komise pro církevněslovanské slovníky. In: Slovník jazyka staroslověnského: historie, osobnosti a perspektivy. Praha 2016, s. 187–197.

Климентовите традиции во jазикот на текстовите со македонска редакциjа. In: Меѓународен научен собир Милениумското зрачење на св. Климент Охридски. Скопjе 2017, s. 39–49.

K mezinárodním kontaktům v charvátskohlaholském písemnictví. In: Život mora biti djelo duha. Zbornik posvećen Dubravki Sesar. Zagreb, 2017, s. 297–306.

Ke kořenům makedonského písemnictví. In: Rocznik Slawistyczny, roč. 66, č. 1 (2017), s. 65–77.

Formování makedonské redakce církevní slovanštiny. In: Vesper Slavicus. Sborník k nedožitým devadesátinám prof. Radoslava Večerky. Praha 2018, s. 175–183.